Rozwiązywanie umowy w profesjonalnym esporcie
Po każdym sezonie (w przypadku np. League of Legends) albo większym turnieju (np. w przypadku CS:GO) podejmowane są decyzje o zmianach w składach drużyn. Zwykle przyczyną są niezadowalające wyniki konkretnej organizacji, czasami także wewnętrzne konflikty. Dokonywanie zmian w zespołach wydaje się banalnie proste z perspektywy kibica – wystarczy poinformować o tym gracza. Perspektywa prawna, ale też ekonomiczna i biznesowa jest nieco bardziej skomplikowana. Jak wygląda kwestia rozwiązania umowy?
Respektowanie umowy
Esportowcy – tak jak zwykli pracownicy – zawierają ze swoimi organizacjami umowy. Za granicą najczęściej będą to umowy o pracę. W Polsce jednak powinny to być umowy o świadczenie usług, które potocznie nazywamy zleceniami. Każdy porządek prawny na świecie opiera się na założeniu, że umów należy dotrzymywać. Oczywiście różne systemy przewidują odstępstwa od tej zasady, ale najczęściej wiążą się one z wyjątkowymi okolicznościami albo rażącymi zaniedbaniami strony, które uzasadniają wcześniejsze rozwiązanie umowy. W wielu krajach sama niezadowalająca dyspozycja sportowa zawodnika nie pozwala na rozwiązanie umowy. Również wpisanie do umowy postanowienia dającego taką możliwość organizacji może być uznane za nieważne. Strony znajdują się więc w sytuacji, w której zawodnik nie bierze udziału w rozgrywkach, ale powinien otrzymywać należne mu wynagrodzenie.
Umowy na czas określony i nieokreślony – regulacje w różnych grach
Każdą umowę można zawrzeć na czas określony albo nieokreślony. W profesjonalnym sporcie i najpopularniejszych rozgrywkach esportowych kontrakty zawodników są zawierane na czas określony, co jest podyktowane często przepisami wewnętrznymi podmiotów zarządzających rozgrywkami. Dużo trudniejsza jest sytuacja zawodników na umowach na czas nieokreślony – znacznie łatwiej je rozwiązać, zwykle wystarczy po prostu jej wypowiedzenie. Czasami zawodnicy mogą też reprezentować organizację bez umowy. Trzeba jednak podkreślić, że nawet jeżeli gracz i organizacja nie podpisali żadnego dokumentu to nie oznacza, że nie łączy ich żadna umowa. Umowy mogą być też zawierane ustnie a zasady ich rozwiązywania są zbliżone do pisemnych.
Regulacje w League of Legends
Takie przepisy ustanowił wprost Riot Games zarządzający właściwie całym systemem lig i rozgrywek esportowych w swojej grze samodzielnie. Riot samodzielnie rozwiązuje też spory i konflikty dotyczące kontraktów, gwarantując tym samym przestrzeganie tych przepisów. Chociaż nie utworzono jeszcze wyspecjalizowanego sądu arbitrażowego, to organizator ma w swoim ręku wiele skutecznych narzędzi do przymuszenia organizacji do respektowania ustanowionych zasad. Najbardziej dolegliwą jest oczywiście utrata miejsca w najwyższej klasie rozgrywkowej, na które czeka wielu chętnych.
Przepisy w CS:GO
W praktyce też umowy zawodników w CS:GO zawiera się na czas określony, zwykle do końca roku kalendarzowego, chociaż w tej grze istnieje wiele lig i wielu organizatorów, w których obowiązują różne regulacje. Większość z nich nie odnosi się bezpośrednio do charakteru umów zawodników. Takie przepisy jednak stopniowo wdrażają niektórzy organizatorzy – np. ESL organizujący turnieje DreamHack. ESL wymaga, aby umowy zawodników zawierać przynajmniej do końca sezonu rozgrywkowego. Zmiany w tej materii są silnie postulowane przez CSPPA (Counter Strike Professional Players’ Association), dążącej do utworzenia jednolitych zasad zatrudniania zawodników we wszystkich organizacjach posiadających sekcję Counter-Strike’a.
Mniej popularne gry
W mniej popularnych grach, gdzie organizatorzy nie przewidują specjalnych zasad uczestnictwa, mogą się zdarzyć sytuacje, że zawodnicy będą zatrudniani na umowy na czas nieokreślony – a takie łatwiej rozwiązać. Powszechne będzie też reprezentowanie organizacji bez pisemnej umowy. Praktyka pokazuje, że brak podpisanego dokumentu strony interpretują jako możliwość dowolnego rozwiązania umowy, co jest wnioskiem mylnym.
Jak można rozwiązać umowę?
Nasuwa się więc pytanie jak skutecznie rozwiązać umowę. Nieprawidłowe działania w tej kwestii powodować będą konieczność zapłaty odszkodowania. Umowy na czas nieokreślony można rozwiązać za wypowiedzeniem, którego długość wynika z właściwych przepisów prawa. Umowy na czas określony nie można rozwiązać przed terminem, chyba że zastrzeżono taką możliwość w umowie. Ważne też są przepisy stanowione przez organizatorów rozgrywek. W League of Legends European Championship umowy można rozwiązać tylko z ważnej przyczyny. Odpowiednika takich przepisów brakuje obecnie w CS:GO. Tam ograniczenia mogą wynikać z właściwego prawa krajowego.
Co grozi za nieuzasadnione rozwiązanie umowy?
Wspólną dla zawodników wszystkich gier konsekwencją nieuzasadnionego rozwiązania umowy jest konieczność zapłaty odszkodowania. Jego wysokość może być różna w różnych porządkach prawnych. Najczęściej odszkodowaniem będzie po prostu niewypłacona wartość kontraktu, czyli kwota, którą zawodnik zarobiłby, gdyby klub nie zwolnił przedwcześnie zawodnika. Oprócz tego mogą pojawić się dodatkowe sankcje wynikające z wewnętrznych przepisów w danej grze. Można je nazwać sankcjami dyscyplinarnymi i powinny wprost wynikać z regulacji organizatora. Najbardziej dolegliwą będzie oczywiście wykluczenie z rozgrywek.
Czy można obniżyć wynagrodzenie zawodnikowi przesuniętemu na ławkę rezerwowych?
W praktyce często spotyka się postanowienia wiążące przesunięcie zawodnika na listę rezerwową z obniżką jego wynagrodzenia. Na gruncie wielu porządków prawnych taki sposób działania może zostać uznany za niezgodny z prawem, nawet jeżeli zostały wprost wpisane w umowie. Przy aktualnym kształcie regulacji prawnych w esporcie należy zawsze uważnie przeanalizować krajowy porządek prawny pod kątem dopuszczalności takich postanowień. W przyszłości być może te praktyki zostaną wprost uregulowane przez odpowiednie podmioty.
Sądownictwo polubowne
Aktualnie kluczowym problemem prawnym esportu jest brak stałego sądownictwa polubownego, podobnego do tego sprawowanego przez Trybunał Arbitrażowy ds. Sportu w Lozannie i sądy poszczególnych federacji sportowych. Istnieją już co prawda organizacje międzynarodowe, które aspirują do miana instytucji rozstrzygających spory, jednakże środowisko nie uznaje ich jeszcze powszechnie i jednolicie. Istnienie sądownictwa polubownego jest o tyle istotne, że w relacjach pomiędzy zawodnikami i klubami sądy powszechne nie będą brały w ogóle pod uwagę wewnętrznych regulacji istniejących w danej grze (np. Regulaminów LEC w League of Legends).
Podsumowanie
Wiele problemów z kontraktami esportowców rozwiązałyby wyspecjalizowane sądy arbitrażowe. Aktualnie jednak nie spełniają one swojej funkcji. Konsekwencje więc mogą wyciągać co najwyżej organizatorzy rozgrywek, jeżeli ustanowili odpowiednie zasady. Oprócz tego, wszelkie spory rozwiązywać mogą też regularne sądy. Innym problemem jest jednostronne obniżanie wynagrodzenia esportowca, którego organizacja odsyła na ławkę rezerwowych. Ten temat poruszymy szczegółowo w odrębnym wpisie.