Bezpieczeństwo na stadionach – aspekty prawne i odszkodowawcze
Bezpieczeństwo na stadionach – ustawa o bezpieczeństwie imprez masowych
Bezpieczeństwo na stadionach piłkarskich jest zagadnieniem związanym przede wszystkim z ochroną ludzkiego zdrowia i życia. Jest także istotnym problemem prawnym, zwłaszcza w kontekście odpowiedzialności odszkodowawczej. Aktualnie, szereg aktów prawnych reguluje zapewnienie bezpiecznych warunków dla uczestników meczów piłkarskich, określając obowiązki organizatorów takich imprez. Spełnienie ustawowych wymogów pozwala na zorganizowanie wydarzenia, które będzie bezproblemowe zarówno dla klubów piłkarskich, organizatora imprezy, a także samych kibiców.
Ustawa z dnia 20 marca 2009 roku o bezpieczeństwie imprez masowych jest w Polsce najważniejszym aktem prawnym regulującym bezpieczeństwo na stadionach. Oczywiście nie każdy mecz piłkarski będzie imprezą masową , ale ten wyjątek dotyczy jedynie rozgrywek prowadzonych na najniższych szczeblach rozgrywkowych. Każdy mecz piłkarski rozgrywający się na stadionie, który ma co najmniej 1000 miejsc udostępnionych dla kibiców, jest już imprezą masową. Jest to istotne przede wszystkim z punktu widzenia organizatora meczu, ponieważ musi spełnić wymogi określone przez prawo. Organizatorem zaś zawsze jest gospodarz danego meczu, o czym szerzej poniżej.
Bezpieczeństwo na stadionach, a przepisy związkowe
Zapewnienie bezpieczeństwa podczas meczów piłkarskich jest uregulowane nie tylko przez prawo powszechnie obowiązujące, ale również przez wewnętrzne przepisy związkowe. Przykładowo rozgrywki Ekstraklasy (najwyższy szczebel rozgrywkowy piłki nożnej mężczyzn w Polsce) są dodatkowo uregulowane w Regulaminie rozgrywek piłkarskich o mistrzostwo Ekstraklasy na sezon 2023/2024 i następne. Takie dokumenty są uchwalane przez Zarząd Polskiego Związku Piłki Nożnej.
Zgodnie z art. 21.1. Regulaminu to na klubie będącym gospodarzem meczu spoczywa obowiązek utrzymania porządku i bezpieczeństwa. Klub musi zapewnić bezpieczne warunki na stadionie i płycie boiska. W przypadku niespełnienia tych wymogów, klub może ponieść odpowiedzialność dyscyplinarną zgodnie z decyzją właściwych organów jurysdykcyjnych PZPN. W przypadku jakichkolwiek nieprawidłowości, klub może być wezwany do wyjaśnienia wszystkich incydentów, które miały miejsce na stadionie podczas spotkania piłkarskiego.
Aby zapewnić bezpieczeństwo na stadionie, klub organizujący mecz jest dodatkowo zobowiązany między innymi do:
- rejestrowania całego przebiegu meczu,
- powołania odpowiedniej liczby służb porządkowych, informacyjnych oraz kierownika ds. bezpieczeństwa
- zapewnienia opieki sanitarnej i medycznej,
- stosowania zakazu klubowego wobec osób naruszających regulaminy stadionowe,
- przestrzegania zakazu wywieszania flag i haseł o treści zabronionej oraz dążenia do wyeliminowania wulgarnych okrzyków widowni.
Bezpieczeństwo na stadionach i kibice – zakaz stadionowy
Innym aktem prawnym istotnym dla bezpieczeństwa na stadionach jest Kodeks karny. Jednym ze środków w polskim prawie karnym jest zakaz wstępu na imprezę masową. Środki karne mają charakter prewencyjny i represyjny, a ten konkretny ma przede wszystkim zapewnić bezpieczeństwo uczestnikom imprezy masowej.
Zakaz stadionowy może grozić komuś kto popełnił przestępstwo w związku z imprezą masową. Ten środek karny może grozić także sprawcy, który popełnił występek o charakterze chuligańskim, a udział sprawcy w imprezach masowych zagraża dobrom chronionym prawem. Takie dobra to przede wszystkim życie i zdrowie uczestników imprezy, ale także każde dobro, które chroni ustawa.
Zakaz stadionowy z kodeksu karnego należy odróżnić od wspomnianego wcześniej klubowego zakazu. Ten drugi zakaz można otrzymać przede wszystkim za nieprzestrzeganie regulaminu imprezy masowej, regulaminu obiektu czy za niewykonywanie poleceń służb informacyjnych. W przypadku nieszczególnie nagannego zachowania, kibic w pierwszej kolejności może otrzymać pisemne upomnienie.
Zakaz wstępu na imprezę masową – orzecznictwo Sądu Najwyższego
Orzecznictwo ma istotną funkcję względem ustawodawstwa, które niekiedy wymaga dodatkowej interpretacji albo doprecyzowania. Posłużymy się więc wyrokami Sądu Najwyższego, aby odpowiedzieć sobie na ciekawe pytania związane z bezpieczeństwem na stadionach i zakazem stadionowym.
Czy w przypadku wdarcia się na teren boiska lub wniesienia na stadion wyrobów pirotechnicznych, sąd musi orzec zakaz stadionowy? Krótko mówiąc: tak.
„Treść przepisu art. 66 ustawy z dnia 20 marca 2009 r. o bezpieczeństwie imprez masowych nie pozostawia wątpliwości, że orzeczenie środka karnego zakaz wstępu na imprezę masową wobec sprawców przestępstw, o których mowa w art. 59 i 60 tej ustawy jest obligatoryjne.” (SN, 13.05.2020r., III K 639/19)
Na jak długi czas kibic może otrzymać zakaz stadionowy? Krótko mówiąc: 2-6 lat.
„Środek karny zakaz wstępu na imprezę masową jest przewidziany m.in. w art. 66 ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych. Ustawa ta nie określa czasu, na jaki orzeka się ten środek. Dlatego stosuje się w tym zakresie przepisy Kodeksu Karnego (art. 116 k.k.). Środek ów wymieniony jest w art. 39 pkt 2c k.k., natomiast art. 43 § 1 k.k. stanowi, iż orzeka się go w latach od 2 do 6.” (SN, 02.10.2019r., V KK 119/19)
Czy zakaz stadionowy może być skuteczny za granicą? Krótko mówiąc: tak.
„Zgodnie z art. 41b § 2 k.k. zakaz wstępu na imprezę masową obejmuje wszelkie imprezy masowe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz mecze piłki nożnej rozgrywane przez polską kadrę narodową lub polski klub sportowy poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Brzmienie powołanego przepisu jest więc jednoznaczne, a zakres terytorialny orzeczonego na jego podstawie środka nie przewiduje żadnych ograniczeń.” (SN, 18.02.2020r., V KK 433/19)
Bezpieczeństwo na stadionach – odpowiedzialność odszkodowawcza
Ustaliliśmy już, że to na klubie piłkarskim będącym gospodarzem spotkania spoczywają obowiązki prawne związane z zapewnieniem bezpieczeństwa na stadionie. Kluby są zatem odpowiedzialne za spełnienie wymogów BHP, przepisów prawnych, a także regulacji związkowych. Z uwagi na to, w przypadku jakichkolwiek nieprawidłowości czy uszczerbku na zdrowiu kibica, klub może odpowiadać nie tylko dyscyplinarnie, ale także odszkodowawczo.
Dlatego warto zawsze mieć ubezpieczenie na wypadek odpowiedzialności cywilnej, uwzględniające ryzyko wynikające z meczów piłki nożnej. Gdyby przypadkowo kibic doznał uszczerbku na zdrowiu, ponieważ inni widzowie wnieśli na teren meczu niedozwolone materiały lub gdyby weszła tam osoba z zakazem stadionowym – można wnioskować, że to organizator meczu dopuścił się pewnych niedopatrzeń. Osoba ta mogłaby także dochodzić odszkodowania na zasadach ogólnych, zgodnie z Kodeksem cywilnym – do wysokości rzeczywiście poniesionej szkody.
Podsumowanie
Krótko mówiąc, zagadnienie bezpieczeństwa na stadionach można rozpatrywać na wielu płaszczyznach. Z jednej strony, kluby muszą liczyć się z ryzykiem ponoszenia odpowiedzialności dyscyplinarnej i odszkodowawczej. Z drugiej strony, kibice mogą narazić się na odpowiedzialność karną.
Obowiązki prawne w tym przypadku leżą więc po obu stronach. Kluby odpowiedzialne są za minimalizację ryzyka podczas meczów piłkarskich, a widownia musi przestrzegać regulaminów klubowych i zasad uczestnictwa w imprezach masowych. Trzeba mieć więc na uwadze wiele regulacji powszechnie obowiązujących oraz wewnętrznych, aby oddać zadość kwestii bezpieczeństwa na stadionach.