Zwrot dotacji z funduszy europejskich
Zwrot dotacji – kiedy grozi i jak się przed nim bronić
Uzyskanie dotacji często jest jedynym sposobem pozwalającym na wykonanie wielkiego skoku w rozwoju działalności. Wiąże się to z koniecznością dochowania wielu procedur nie tylko na etapie składania wniosku, ale także w trakcie realizacji projektu i w tak zwanym okresie trwałości. Niestety zaniechania w tym zakresie często wyłapywane są dopiero po miesiącach lub nawet latach, kiedy naprawienie popełnianych błędów może być bardzo trudne. W skrajnym przypadku konsekwencją może być nawet zwrot dotacji. Warto jednak pamiętać, że każdy ma prawo do obrony i przedstawienia własnych racji, a dochodzenie swoich praw nie musi kończyć się jedynie na ustnych tłumaczeniach w trakcie kontroli. W artykule postaramy się krok po kroku przedstawić możliwości działania.
Umowa
Podstawą udzielenia dotacji jest umowa. Zazwyczaj załącznikami do niej jest również wniosek, regulamin i inne dokumenty, które traktowane są jako jej integralna część. Są to wielostronicowe pliki napisane skomplikowanym językiem, w dodatku organy częstokroć mają własne wytyczne. Obszerność materiału z jednej strony daje dużo okazji do popełnienia błędu, ale też otwiera możliwości do obrony. Często to, co z perspektywy jednego postanowienia może być jednoznacznym naruszeniem, z innego punktu widzenia wcale nie musi być oczywiste.
Przepisy ustawy o finansach publicznych
Zasady zwrotu określone są w ustawie o finansach publicznych. Przepisy przewidują trzy sytuacje, w których dotację należy zwrócić, są to:
- wykorzystanie niezgodnie z przeznaczeniem,
- wykorzystanie z naruszeniem określonych procedur (w zależności od rodzaju dofinansowania mogą być różne),
- pobrane nienależnie lub w nadmiernej wysokości.
Szczegółowe omówienie każdego z wypadków zajęłoby zbyt dużo miejsca, stąd też w tym artykule skupimy się na kolejnych etapach postępowania, a nie bezpośrednich przyczynach działań organów. Obowiązek zwrotu nie następuje automatycznie i poprzedzony jest konkretnymi działaniami.
Kontrola
Zwykle pierwszym etapem postępowania jest wszczęcie kontroli. Sama kontrola nie oznacza, że organy kontrolujące nabrały wątpliwości co o prawidłowości naszych działań, stąd nie warto od razu nastawiać się negatywnie. Na tym etapie wiele wątpliwości można wyjaśnić, przedstawić swoje stanowisko, udostępnić dokumenty, które mogą być istotne w sprawie. Z naszego doświadczenia wiemy, że dobra współpraca na tym etapie może rozwiązać wiele problemów. Zdecydowanie łatwiej jest od razu przedstawić swoje argumenty niż dopiero później zwalczać stanowisko osób kontrolujących.
Efektem kontroli jest tak zwana informacja pokontrolna. Po jej otrzymaniu strona ma prawo do wniesienia umotywowanych zastrzeżeń. Czas na wniesienie zastrzeżeń wynosi 14 dni od otrzymania informacji.
Na podstawie zastrzeżeń instytucja kontrolująca może dokonać dodatkowych ustaleń i zmodyfikować ostateczne stanowisko.
Wezwanie
Jeżeli efektem kontroli będzie stwierdzenie takich uchybień, które są podstawą do zwrotu dotacji kolejnym krokiem będzie wystosowanie wezwania. W tym piśmie odpowiednia instytucja, np. ta która podpisała umowę (to znów temat rzeka do odrębnego omówienia), wzywa do:
- zwrotu środków lub
- do wyrażenia zgody na pomniejszenie kolejnych płatności, jeżeli są one jeszcze zaplanowane.
Termin na zwrot lub wyrażenie zgody wynosi 14 dni.
Decyzja
Dopiero upływ terminu na zwrot środków jest podstawą do wszczęcia właściwego postępowania administracyjnego. Organ musi nas zawiadomić o wszczęciu postępowania, a także o zamiarze jego zakończenia.
W toku postępowania mamy prawo do podnoszenia wszelkich argumentów i zgłaszania dowodów, które pozwolą udowodnić nasze racje. Jest to kolejny etap, w którym możemy przekonać właściwe organy do zmiany punktu widzenia.
Także na tym etapie warto aktywnie podnosić swoje racje. Często pomocne są nie tylko oficjalne pisma, ale także spotkania, które dają szansę na uzyskanie mniej wiążących informacji, np. czego zdaniem przedstawicieli organu brakuje.
Po zakończeniu postępowania organ wydaje decyzję, która nie jest jeszcze ostateczna.
Od wydanej decyzji przysługuje nam prawo do wniesienia odwołania. Odwołanie wnosi się w ciągu 14 dni za pośrednictwem organu, który wydał decyzję. Odwołanie powoduje, że decyzja nie jest ostateczna, co oznacza, że organ nie może jeszcze egzekwować należności.
Co dalej?
Jeżeli żadna z powyższych możliwości nie przyniesie efektu pozostaje wniesienie skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, a w ostateczności skargi kasacyjnej do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Niestety daje to szanse na zmianę decyzji, ale zasadniczo nie wstrzymuje jej wykonalności.
Środki należy zwrócić w terminie 14 dni od czasu, kiedy decyzja stała się ostateczna (np. oddalono odwołanie). W przeciwnym razie narażamy się na naliczanie odsetek, a także egzekucję, co wiąże się z dodatkowymi kosztami.
W ostateczności, po wyczerpaniu wszelkich możliwości, pozostaje podjęcie próby rozłożenia należności na raty lub jej umorzenie, w tym zakresie jednak organy mają dużą swobodę i raczej niechętnie zgadzają się na tego typu rozwiązania.
Podsumowanie – Zwrot dotacji z funduszy europejskich
Zwrot dotacji z funduszy europejskich to zawsze poważna sprawa, ale nie oznacza automatycznej przegranej. Każdy etap – od kontroli, przez wezwanie, aż po decyzję administracyjną – daje możliwość obrony i przedstawienia swoich racji. Kluczowe jest szybkie i rzeczowe reagowanie oraz korzystanie z przysługujących środków odwoławczych. Nawet w trudnych sytuacjach warto szukać rozwiązań, takich jak rozłożenie spłaty na raty czy wnioskowanie o umorzenie należności.
Wiele innych przydatnych treści znajdziesz tutaj: PUBLIKACJE