Fundacje rodzinne w Niemczech

Obecnie w Polsce trwają prace nad ustawą o fundacji rodzinnej. Pisaliśmy o tym więcej tutaj. Tymczasem w Europie nie jest to nowe rozwiązanie. Polski projekt bazuje bowiem na doświadczeniach innych państw, a jednym z nich są przepisy przyjęte u naszego sąsiada – w Niemczech.

Podstawowe założenia

Niemiecka fundacja rodzinna stanowi odpowiedź na ogromną liczbę przedsiębiorstw rodzinnych. Szacuje się, że około 90% aktywnie działających niemieckich firm to biznesy rodzinne.

Problem pojawia się, gdy potomkowie założycieli nie chcą lub nie mogą przejąć przedsiębiorstwa zbudowanego przez ojców czy dziadków. Z tego względu niemiecki ustawodawca zdecydował się wprowadzić instytucję fundacji rodzinnej.

Cel fundacji rodzinnej

Celem założenia fundacji rodzinnej jest zapewnienie długoterminowej spójności majątku rodzinnego oraz zapewnienie utrzymania członków rodziny przez kilka pokoleń. Działalność fundacji rodzinnej prowadzona jest w interesie prywatnym.

W niemieckim piśmiennictwie fundacje rodzinną definiuje się jako instytucję wyposażoną w majątek, która zasadniczo służyć ma interesom rodziny. Należy odróżnić więc fundację rodzinną od fundacji charytatywnej. Ta druga działa po to, aby realizować cele publiczne.

W ogólnym ujęciu regulacje dotyczące fundacji rodzinnej w Polsce bardzo silnie bazują na rozwiązaniach niemieckich. Generalna konstrukcja jest więc mocno zbliżona, choć pojawiają się pewne różnice, które wymagają zaakcentowania.

Fundacje rodzinne w Niemczech – beneficjenci

Statut fundacji musi określać krąg osób, które będą uprawnione do pobierania świadczeń z fundacji rodzinnej. Osoby te określane są mianem beneficjentów, którzy są członkami rodziny fundatora – najczęściej małżonek oraz jego zstępni, czyli dzieci i wnuki.

Tutaj pojawia się różnica w odniesieniu do proponowanego kształtu fundacji rodzinnej w Polsce. W przeciwieństwie do niemieckiego rozwiązania, projekt polskiej ustawy zakłada, że beneficjentami nie muszą być osoby spokrewnione z fundatorem.

Majątek fundacji rodzinnej

Obowiązkiem fundatora zakładającego fundację rodzinną jest wniesienie majątku – prywatnego lub przedsiębiorstwa. Jego wysokość nie może być niższa niż 50.000 euro. Wnoszonym majątkiem mogą być: gotówka, przedsiębiorstwo lub udziały, papiery wartościowe oraz akcje, a nawet nieruchomości.

Poza majątkiem fundacja rodzinna dysponuje również mieniem nabytym po jej utworzeniu, który stanowi dochód fundacji rodzinnej.

Dochodem będą więc zyski przedsiębiorstwa wniesionego jako majątek, czynsze z nieruchomości czy zyski kapitałowe.

W tym miejscu podkreślić należy, że przekazanie majątku na rzecz fundacji rodzinnej podlega opodatkowaniu. W porównaniu z rozwiązaniami proponowanymi przez projekt polskiej ustawy o fundacji rodzinnej, jest to znacząca różnica.

Wysokość podatku uiszczanego przy zakładaniu fundacji rodzinnej zależna jest od stopnia pokrewieństwa pomiędzy fundatorem a beneficjentami. W przypadku małżonka oraz dzieci stosowana jest tzw. I klasa podatkowa, którą na tle pozostałych klas podatkowych określić można jako korzystną.

Podatki przy zakładaniu fundacji rodzinnej

Największe różnice pomiędzy fundacjami rodzinnymi w Polsce a w Niemczech widoczne są w kwestiach związanych z opodatkowaniem.

Należy pamiętać, że fundacje rodzinne nie są fundacjami charytatywnymi, w związku z czym nie przysługują im uprawnienia dotyczące korzystania z przywilejów podatkowych. Fundacje rodzinne, jako działające w interesie prywatnym, nie mają prawa do podatkowego uprzywilejowania.

Pierwszą istotną kwestią, podkreśloną już powyżej, jest obowiązek uiszczenia podatku od spadków i darowizn w momencie założenia fundacji. W projekcie polskiej ustawy nie przewiduje się takiego podatku.

Fundacje rodzinne w Niemczech – podatek dochodowy od osób prawnych

Fundacja rodzinna w Niemczech jest podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych w wysokości 15%. W porównaniu do spółek oraz innych korporacji jest to korzystne rozwiązanie podatkowe. Z tego właśnie względu niemieccy przedsiębiorcy prowadzący rodzinne biznesy tak chętnie korzystają z możliwości płynących z utworzenia fundacji rodzinnej.

Z kolei w przypadku polskiej fundacji rodzinnej, dochody fundacji zostaną opodatkowane podatkiem od osób prawnych na zasadach ogólnych. Będzie to więc podatek w wysokości 19%.

W przypadku tzw. małych podatników lub podatników rozpoczynających prowadzenie działalności, możliwe będzie również zastosowanie na zasadach ogólnych obniżonej stawki w wysokości 9%.

Opodatkowanie świadczeń dla beneficjentów

Podkreślenia wymaga również kwestia opodatkowania świadczeń wypłacanych na rzecz beneficjentów. Regulacje w tym zakresie budzą pewne spory oraz kontrowersje – są bowiem zależne od struktury danej fundacji. W ogólnym ujęciu można jednak wskazać, że ostateczny podatek od zysków kapitałowych wynosi 25%.

Projekt polskiej ustawy proponuje zwolnienie z podatku dla świadczeń wypłacanych na rzecz najbliższej rodziny fundatora (małżonka, wstępnych oraz zstępnych), stanowiących tzw. I grupę podatkową w rozumieniu przepisów o podatku od spadków i darowizn. Takie rozwiązanie oceniane jest bardzo pozytywnie.

Pozostała część świadczeń, które mają być wypłacane dla osób spoza I grupy podatkowej, będzie podlegała jednolitej stawce podatku w wysokości 19%.

„Fikcyjny” podatek od spadku

Majątek fundacji rodzinnej podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków co 30 lat. Rozwiązanie to ma stanowić zabezpieczenie przed obejściem przepisów dotyczących dziedziczenia.

Organy skarbowe co 30 lat nakładają na fundacje rodzinne „fikcyjny” podatek od spadku. W takim przypadku przyjmuje się pozorność dziedziczenia przez dwoje dzieci. Oznacza to, że kwota wolna od podatku to 800.000,00 euro. Stawka podatkowa wynosi od 7% do 30% – w zależności od wysokości majątku zgromadzonego przez fundację rodzinną.

Niemieckie przepisy dotyczące „fikcyjnego” opodatkowania wprowadzają regulacje, których nie znajdziemy w projekcie polskiej ustawy o fundacji rodzinnej.

Fundacje rodzinne w Niemczech – podsumowanie

Niemieckie fundacje rodzinne stanowią ciekawą alternatywę dla rodzinnych biznesów. Przedsiębiorcy decydują się na nie, z uwagi na korzystniejsze opodatkowanie niż w przypadku spółek prawa handlowego.

Należy jednak mieć na uwadze, że opodatkowaniu nie podlegają jedynie dochody, lecz również samo wniesienie majątku oraz świadczenia dla beneficjentów. Dodatkowo, niemieckie fundacje rodzinne obowiązane są do ponoszenia kosztów związanych z „fikcyjnym” podatkiem spadkowym.

Cel oraz ogólne regulacje proponowane przez projekt polskiej ustawy są zbliżone do niemieckiej fundacji rodzinnej. Mimo to znaczące różnice podatkowe, opisane w niniejszym artykule, wydają się wskazywać, że polskie przepisy mogą okazać się korzystniejsze podatkowo.

Na zakończenie warto jednak podkreślić, że przepisy dotyczące polskiej fundacji rodzinnej wciąż nie są obowiązującym prawem. Powyżej opisane porównanie zostało dokonane na podstawie projektu ustawy, która aktualnie znajduje się na etapie jej opiniowania.