Czy piłkarz musi zapłacić odszkodowanie po zerwaniu kontraktu? – czyli krótko o stabilności kontraktowej

W sporcie profesjonalnym, w tym w piłce nożnej, stabilność kontraktowa między zawodnikami, a klubami sportowymi ma kluczowe znaczenie – utrzymuje równowagę i uczciwą rywalizację w danej dyscyplinie. Aby zapewnić ochronę interesów obu stron, Piłkarski Związek Piłki Nożnej uchwalił w 2015 roku Uchwałę w sprawie Minimalnych Wymagań dla standardowych kontraktów zawodników.

Przedmiotem dzisiejszej publikacji jest artykuł 9 tej uchwały. Dlaczego warto zainteresować się tym przepisem i co on reguluje? Najprościej mówiąc, reguluje on sytuację w której kontrakt jest rozwiązywany z winy piłkarza. Warto zatem wiedzieć czego należy się ustrzegać rozwiązując kontrakt z klubem lub jakie kary mogą czekać zawodnika po rozwiązaniu kontraktu w trybie jednostronnym.

Generalnie rzecz biorąc, przepis stanowi, że w przypadku, gdy rozwiązanie kontraktu podpisanego przed ukończeniem przez zawodnika 28 roku życia nastąpi z winy zawodnika w ciągu pierwszych 3 lat jego obowiązywania, zostaną wobec zawodnika zastosowane sankcje zgodnie Regulaminem Dyscyplinarnym PZPN, a piłkarz zobowiązany będzie ponadto do zapłaty odszkodowania. Tę zasadę stosuje się również wobec zawodników powyżej 28 roku życia, gdy rozwiązanie kontraktu nastąpi w ciągu pierwszych 2 lat jego obowiązywania.

Najbardziej interesującym wątkiem dla większości piłkarzy, będzie kwestia grożących im sankcji oraz odszkodowania i jego wysokości. Wszystkie szczegóły dotyczące tej regulacji, w tym konieczność zapłaty odszkodowania, omawiamy poniżej.

Czym jest okres ochronny kontraktu?

Okresem ochronnym kontraktu jest po prostu (odpowiednio – dwu lub trzy letni) okres podczas którego, jeżeli dojdzie do rozwiązania kontraktu z winy piłkarza, będzie musiał on ponieść odpowiednie konsekwencje. Długość okresu ochronnego zależy od wieku zawodnika w momencie zawarcia kontraktu, który został zerwany. Jeżeli zawodnik podpisuje kontrakt przed ukończeniem 28. roku życia, okres chroniony wynosi 3 lata (ust. 1 omawianego przepisu). W przypadku zawodników starszych, tj. gdy do podpisania kontraktu dochodzi po ukończeniu 28. roku życia, okres chroniony wynosi 2 lata (ust. 2 omawianego przepisu).

Co istotne – moment zerwania samej umowy nie ma znaczenia, kluczowe jest kiedy umowa została podpisana. Okresem ochronnym kontraktu jest więc czas obowiązywania kontraktu piłkarskiego, podczas którego podlega on szczególnej ochronie prawnej. Ma to zapewnić stabilność relacji w profesjonalnym sporcie – zarówno dla zawodników, jak i dla klubów.

Prawo Webstera – brzmi znajomo?

Tematyka, którą poruszamy może się niektórym kojarzyć z tzw. prawem Webstera. I słusznie! To prawo ma swoją genezę w orzeczeniu w sprawie szkockiego zawodnika, który wówczas występował w drużynie Heart of Midliothian Edynburg. Wspomniany zawodnik zdecydował się na jednostronne rozwiązanie kontraktu ze swoim dotychczasowym klubem i przejście do angielskiego Wigan Athletic. Jednak umowa ze szkockim klubem obowiązywać miała jeszcze przez rok. W wyniku ostatecznego orzeczenia CAS (ang. Court of Arbitration for Sport – Sportowy Sąd Arbitrażowy), zmiana przynależności klubowej przez Webstera uznana została jako działanie zgodne z prawem. Zawodnik co prawda musiał zapłacić szkockiemu klubowi odszkodowanie za przedterminowe rozwiązanie umowy, aczkolwiek na zawodnika nie zostały nałożone żadnego dodatkowe sankcje.

To orzeczenie zdecydowanie stanowiło kamień milowy w prawie sportowym i jest jednym z najważniejszych orzeczeń po sprawie Bosmana. Zwróciło ono uwagę świata sportowego na sprawy związane z obowiązywaniem kontraktów i ich stabilności. Kluczowe jest bowiem, żeby umowy zawierane w profesjonalnym sporcie nie były kruche i niestałe. Potrzebne są więc regulacje przewidujące sankcje za naruszenie stabilności kontraktowej. Nie można jednak całkowicie zakazać ani klubom sportowym ani zawodnikom przedwczesnego jednostronnego rozwiązywania kontraktów. Z tego powodu te regulacje są tak istotne.

Czy konieczność zapłaty odszkodowania za złamanie kontraktu to też sankcja?

Należy rozróżnić pojęcie sankcji od nakazu zapłaty odszkodowania. Sankcje zazwyczaj nie mają w prawie sportowym charakteru pieniężnego, a dyscyplinarny. Wpływają one więc bezpośrednio na możliwość gry w piłkę nożną i mogą mieć realny wpływ na rywalizację sportową czy wykluczenie zawodnika z rozgrywek. Sankcje dyscyplinarne są zazwyczaj najdotkliwszą karą dla zawodników w świecie sportu. Przykładem takich sankcji może być np.  zakaz gry w rozgrywkach dla zawodnika, zakaz przeprowadzania transferów czy odebranie punktów klubowi piłkarskiemu. O nałożeniu tego typu sankcji orzeka odpowiedni organ dyscyplinarny – Komisja Dyscyplinarna przy PZPN.

Co bierze pod uwagę PZPN wymierzając piłkarzowi sankcje za złamanie kontraktu?

Wymierzając wysokość i charakter sankcji za naruszenie stabilności kontraktowej przez zawodnika, Komisja Dyscyplinarna bierze pod uwagę całokształt okoliczności związanych ze sprawą, ale szczególną uwagę powinna zwrócić na:

• skalę naruszenie przepisów, w tym czy naruszenie miało wyłącznie charakter formalny, np. brak dochowania terminów wynikających z kontraktu i okresu ochronnego, czy też było sprzeczne z istotą omawianego przepisu (miało na celu naruszenie stabilności kontraktowej),
• stosunek Zawodnika do naruszenia przepisów, w tym stopień winy zawodnika względem samego naruszenia,
• wysokość wynagrodzenia uzyskiwanego przez zawodnika, przy czym uwzględnić należy wynagrodzenie otrzymywane przez zawodnika do tej pory na podstawie kontraktu, który został zerwany oraz również wynagrodzenie uzyskiwane przez zawodnika ewentualnie na podstawie nowego kontraktu zawartego z nowym klubem,
• warunki i właściwości osobiste zawodnika, w tym jego sytuację rodzinną i ekonomiczną,
• zachowanie zawodnika od momentu naruszenia przepisów, przez co rozumieć należy zachowanie zawodnika od momentu kiedy pierwszy raz naruszył przepisy aż do momentu zakończenia spornej sprawy przed organem PZPN.

Organ może oceniać w szczególności, czy zawodnik wykazuje skruchę w związku z zaistniałym naruszeniem przepisów. Możemy więc śmiało stwierdzić, że zawodnik swoim zachowaniem ma spory wpływ na sprawę oraz na wysokość i charakter ewentualnych sankcji. Na zawodnika może zostać nałożona sankcja w postaci kary pieniężnej w wysokości od 100,00 zł do 100.000,00 zł. Ponadto zawodnik może zostać zdyskwalifikowany na okres od 3 do 12 miesięcy.

Dlaczego trzeba płacić odszkodowanie na rzecz klubu?

Konieczność zapłaty odszkodowania na rzecz klubu przez piłkarza, pozostaje zgodna z ogólnymi zasadami prawa kontraktowego. Wiąże się to z tym, że zawierając umowę na czas określony, strony umowy nie powinny rozwiązywać jej przed upływem określonego w niej okresu. Każde zerwanie umowy bez obiektywnie uzasadnionej przyczyny powinno spotkać się z konsekwencjami, np. finansowymi.

Tak samo było w przywołanej już sprawie zawodnika Webstera, na którym ciążył obowiązek zapłaty odszkodowania na rzecz klubu. Kwestie okresu ochronnego i ryzyko poniesienia ewentualnych sankcji po dokonaniu jednostronnego rozwiązania umowy są więc nieodzownym elementem każdego kontraktu.

Czy piłkarz ma wpływ na wysokość odszkodowania, które musi zapłacić?

Odpowiedzią na powyższe pytanie będzie zapis w kontrakcie, którą nazywamy kwotą odstępnego. Jest to bowiem konkretnie określona kwota pieniężna, po zapłacie której kontrakt może zostać rozwiązany bez zgody strony otrzymującej kwotę odstępnego. Kwota odstępnego jest dość popularna w kontraktach, co wynika z jej praktycznego zastosowania. Po pierwsze, rozwiązuje ona problem określenia wysokości odszkodowania należnego klubowi w przypadku przedwczesnego rozwiązania kontraktu. Jest ona ekwiwalentem świadczenia, które należy się klubowi za rozwiązanie umowy. Zawodnik, który dopilnuje aby taki zapis znalazł się w umowie, eliminuje ryzyko zapłaty jakiegokolwiek dodatkowego odszkodowania na rzecz klubu.

Dodatkowo, co nawet ważniejsze – zapis mówiący o kwocie odstępnego niejako umożliwia piłkarzowi rozwiązanie umowy za zapłatą określonej kwoty. Poniekąd nie dojdzie więc do zerwania kontraktu z winy zawodnika, ponieważ umowa będzie przewidywała możliwość przedwczesnego rozwiązania kontraktu – oczywiście za odpowiednią kwotą. Jeżeli „kwota odstępnego” znajduje się i w Twoim kontrakcie, nie grożą Ci sankcje nakładane przez PZPN za rozwiązanie kontraktu podczas jego okresu ochronnego!