Zmiany w zatrudnianiu cudzoziemców – Jesteś na to gotowy?
Zmiany w zatrudnianiu cudzoziemców
Zmiany w zatrudnianiu cudzoziemców – pracodawco, czy jesteś gotowy?
1 czerwca weszły w życie nowe zasady w zatrudnianiu cudzoziemców. W miejsce dotychczasowych przepisów ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy wejdzie nowa ustawa o warunkach dopuszczalności powierzenia pracy cudzoziemcom na terytorium RP (dalej jako „ustawa”).
Jak wskazał ustawodawca, nowe przepisy mają na celu usprawnienie procedur dotyczących powierzania pracy cudzoziemcom, zmniejszenie zaległości załatwiania spraw przez urzędy oraz ograniczenie występujących nadużyć wobec pracowników będących cudzoziemcami.
W dzisiejszym wpisie omówimy część zmian istotnych z punktu widzenia podmiotu powierzającego pracę (w dalszej części wpisu dla ułatwienia będziemy posługiwać się zwrotem „pracodawca”).
Legalny pobyt cudzoziemca jako warunek podjęcia pracy
Na wstępie warto podkreślić, że podstawowym kryterium, które cudzoziemiec musi spełnić, aby mógł zostać legalnie zatrudniony, jest legalny pobyt cudzoziemca na terytorium RP. Należy pamiętać, że nie każdy tytuł pobytowy uprawnia do legalnego podjęcia pracy – np. wiza wydana w celach turystycznych czy odwiedzin u rodziny i przyjaciół. Wizami wydawanymi typowo w celu wykonywania pracy są wizy oznaczone kodem 05a, 05b czy 06.
Inną podstawą uprawniającą do podjęcia pracy w Polsce jest posiadanie ważnego zezwolenia na pobyt (zezwolenie na pobyt czasowy i stały, a także zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego UE).
Trzecią z podstaw jest skorzystanie przez cudzoziemca z przepisów szczególnych. Dla przykładu można wskazać możliwość podjęcia pracy przez obywateli Ukrainy na podstawie obowiązującej obecnie specustawy.
Co ważne, niektóre z powyższych tytułów wymagają dokonania odrębnych formalności, ponieważ same w sobie do podjęcia pracy nie wystarczają. Cudzoziemcy posiadający m.in. zezwolenie jednolite na pobyt czasowy i pracę czy zezwolenie na pobyt stały mogą podjąć pracę bez dodatkowych decyzji administracyjnych. Z kolei posiadanie np. samej wizy wymaga już zezwolenia na pracę.
Brak stosownego tytułu pobytowego lub tytułu do świadczenia pracy (w tym również ich utrata w trakcie wykonywania przez cudzoziemca pracy) skutkuje nielegalnym zatrudnieniem.
Nowe przesłanki odmowy wydania zezwolenia na pracę
Nowe przepisy wprowadzają (lub utrzymują dotychczasowe) przesłanki odmowy wydania zezwolenia na pracę. Poniżej opisujemy kilka z nich.
Jak już wskazano powyżej, zezwolenie nie zostanie wydane, jeśli cudzoziemiec nie będzie posiadał tytułu pobytowego uprawniającego go do podjęcia pracy.
Wprowadzono przesłankę odmowy wydania zezwolenia na pracę, jeżeli pracę cudzoziemcowi powierzyłby podmiot, który nie jest agencją pracy tymczasowej działającą na terytorium RP zgodnie z obowiązującymi przepisami, a praca byłaby wykonywana na rzecz osoby trzeciej. Jest to rozwiązanie mające na celu zapobieganie nadużyciom występującym przy zatrudnianiu cudzoziemców Kwestię tę szerzej omówimy w kolejnym wpisie.
Podobnie jak w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, uwzględniono przesłanki odmowy wydania zezwolenia na pracę ze względu na ukaranie za wykroczenia związane z powierzeniem nielegalnej pracy cudzoziemcom oraz niektóre przestępstwa (m.in. przestępstwo polegające na udaremnieniu lub utrudnianiu kontroli w zakresie inspekcji pracy).
Obowiązek okazania przez cudzoziemca dokumentu uprawniającego do pobytu na terytorium RP
Zgodnie z nowymi przepisami pracodawca obowiązany jest zweryfikować, czy cudzoziemiec posiada ważny dokument uprawniający go do pobytu na terytorium RP. Musi on sporządzić kopie dokumentów pobytowych oraz przechowywać je przez cały okres wykonywania pracy przez cudzoziemca oraz dodatkowo przez 2 lata. Okres 2 lat liczymy od końca roku kalendarzowego, w którym stosunek prawny będący podstawą zatrudnienia cudzoziemca uległ rozwiązaniu lub wygasł.
Zmiany w zatrudnianiu cudzoziemców – Umowa w formie pisemnej
Nowe przepisy wymagają zawarcia z cudzoziemcem umowy w formie pisemnej jeszcze przed przystąpieniem cudzoziemca do pracy. Jeśli umowa będzie sporządzona w języku polskim, a cudzoziemiec nie posługuje się tym językiem, przed podpisaniem pracodawca musi przedstawić cudzoziemcowi jej treść na piśmie w wersji dla niego zrozumiałej.
Powyższe dotyczy zarówno umów o pracę, jak i umów cywilnoprawnych. Ustawodawca dopuszcza zawieranie z cudzoziemcami umów cywilnoprawnych, jeśli charakter wykonywanej pracy będzie na to pozwalał.
Nowe obowiązki informacyjne dla pracodawców
Ustawa nakłada na podmioty powierzające pracę wiele dodatkowych obowiązków wynikających z wydania zezwolenia na pracę. Poniżej wskazujemy najważniejsze z nich:
- przekazanie kopii umowy – pracodawca ma obowiązek przekazania organowi, który wydał zezwolenie na pracę, kopii umowy z cudzoziemcem w języku polskim za pośrednictwem systemu teleinformatycznego w terminie 7 dni od dnia powierzenia pracy,
- powiadomienie o niepodjęciu pracy przez cudzoziemca, jej przerwaniu lub wcześniejszym zakończeniu – pracodawca powiadamia organ, który wydał zezwolenie na pracę, jeżeli:
- cudzoziemiec nie podjął pracy w okresie 2 miesięcy od początkowej daty ważności zezwolenia na pracę;
- cudzoziemiec przerwał pracę na okres przekraczający 2 miesiące;
- cudzoziemiec zakończył pracę wcześniej niż 2 miesiące przed upływem okresu ważności zezwolenia na pracę,
- powiadomienie o podjęciu lub niepodjęciu pracy na podstawie oświadczenia o powierzeniu pracy – pracodawca powiadamia starostę podjęciu pracy przez cudzoziemca w terminie 7 dni od dnia rozpoczęcia pracy albo o niepodjęciu w terminie 14 dni od dnia rozpoczęcia pracy określonego w ewidencji oświadczeń,
- zawiadomienie o utracie pracy – pracodawca wymieniony w zezwoleniu na pobyt czasowy i pracę zawiadamia pisemnie wojewodę o utracie pracy u niego przez cudzoziemca, któremu udzielono tego zezwolenia, w terminie 15 dni od tego zdarzenia (uwaga – dotychczas obowiązek ten spoczywał na cudzoziemcu!).
Elektronizacja procedury dotyczącej uzyskania zezwolenia
Ustawa wprowadza pełną elektronizację postępowania dotyczącego uzyskania zezwolenia na pracę przez cudzoziemca. Ustawa wprowadza wymóg składania wniosku o wydanie zezwolenia na pracę oraz dokumentów dotyczących wniosku za pomocą systemu teleinformatycznego na praca.gov.pl. (https://www.praca.gov.pl/eurzad/strona-glowna).
Wniosek złożony w inny sposób niż przez system teleinformatyczny pozostanie nierozpoznany.
Rezygnacja z „testu rynku pracy”
Wraz z wejściem w życie nowych przepisów wprowadzono rezygnację z obowiązku przeprowadzania testu rynku pracy przed zatrudnieniem cudzoziemca. Ustawodawca zniósł zatem obowiązek potwierdzenia przez urząd pracy, że na dane stanowisko nie ma odpowiednich kandydatów spośród zarejestrowanych w urzędzie pracy. Ma to przyczynić się do przyspieszenia i uproszczenia procedury uzyskania zezwolenia na pracę.
Ustawa przewiduje za to możliwość wprowadzenia powiatowej listy zawodów, w stosunku do których odmawia się wydania zezwolenia na pracę cudzoziemca ze względu na trudną sytuację na lokalnym rynku pracy. Starości będą określać listy zawodów a wojewodzi zatwierdzać.
Już niebawem druga część wpisu, w której omówimy pozostałe zmiany, a także przyszłość outsourcingu procesowego wobec nowych przepisów.
Wiele innych treści znajdziesz tutaj: PRAWO PRACY