Wartość rezydualna – ile warci są piłkarze?

Za oknem już jesień, ale fani piłki nożnej wciąż na gorąco dyskutują na temat transferów z letniego okienka transferowego tego roku. Latem co chwilę atakowały nas newsy związane zarówno z transferami zawodników, jak i ze zmianami ich przynależności klubowej. Jaka jest różnica między tymi dwiema sytuacjami i co dzieje się, gdy do zmiany przynależności kontraktowej dojdzie nie w wyniku transferu, ale zerwania kontraktu przez zawodnika z jego dotychczasowym klubem? Oprócz sankcji dyscyplinarnych, które grożą zawodnikowi i jego nowemu klubowi może powstać obowiązek zapłaty odszkodowania. Jak ustala się takie odszkodowanie? Jednym ze sposobów na jego wyliczenie jest określenie wartości rezydualnej (ang. residua value, residua contractual value) zawodnika, która to wartość stanowi przedmiot naszego artykułu.

Ile klub jest w stanie zapłacić za zawodnika?

Wartość rezydualna odnosi się do ciekawego i często spotykanego problemu w piłce nożnej. Mianowicie chodzi o kwestię tego, ile naprawdę warci są piłkarze. Sport profesjonalny jest dość specyficzną formą świadczenia usług, a więc zwykle jest to bardzo trudne do oszacowania. Wartość rezydualna kontraktów może nas choć trochę do tego przybliżyć. Pozostaje ona więc fundamentem do obliczania wartości konkretnych zawodników, właśnie na podstawie ich obowiązujących kontraktów z innymi, aktualnymi klubami. Mimo wszystko, mając wskaźnik w postaci kontraktu zawodnika, dużo łatwiej nam wyliczyć jego potencjalną wartość, aniżeli w przypadku pozyskiwania zawodnika bez klubu.

Odszkodowania za bezpodstawne zerwanie kontraktu piłkarskiego

Wartość rezydualna pozostaje ważnym wskaźnikiem w kontekście obliczania odszkodowań za bezpodstawne zerwanie kontraktu piłkarskiego. Szkodę, którą ponosi klub przez zerwanie kontraktu z winy zawodnika wyznacza w dużej mierze właśnie wartość pozostałego okresu kontraktu. Jest to element ugruntowanej linii orzeczniczej międzynarodowych sądów sportowych.

Zgodnie z orzecznictwem, takie odszkodowanie powinno obliczać się uwzględniając koszty związane z zawarciem kontraktu (niezamortyzowane koszty nabycia zawodnika), takie jak proporcjonalna część kwoty transferowej czy opłaty na rzecz agentów zawodnika. Głównym wskaźnikiem takiego odszkodowania będzie jednak oczywiście suma wynagrodzeń pozostałych do wypłaty od dnia zerwania tego kontraktu do daty oryginalnego okresu jego obowiązywania. Jeżeli kontrakt miał obowiązywać do 30 czerwca 2024 roku, a został on zerwany z winy zawodnika w czerwcu 2023 roku, to podstawę odszkodowania będzie stanowić pozostała wartość kontraktu – a więc za kolejny „zaplanowany” rok jego obowiązywania. Możemy więc powiedzieć, że określając wysokość odszkodowania na podstawie rezydualnej wartości kontraktu wypłacamy pieniądze za „niezrealizowaną” część kontraktu.

Wartość rezydualna, a transfery zawodników.

Obserwując świat piłki nożnej, można dojść do wniosku, że kwoty transferowe osiągają szalone wartości i z roku na rok są one coraz wyższe. Ostateczną wartość rynkową zawodników można określić w oparciu o to ile kluby ostatecznie są w stanie zapłacić za danego piłkarza. Często więc ciężko w tym sporcie określić górną granicę takiej transakcji. Wartość rezydualna zawodnika może stanowić pewien punkt wyjścia do ustalenia kwoty transferowej lub solidne narzędzie w negocjacjach.

Warto wspomnieć, że stabilność kontraktowa jest wartością silnie chronioną w przepisach FIFA oraz krajowych, o czym pisaliśmy w naszym poprzednim artykule[LINK]. Zapłata kwoty, która będzie związana z wartością rezydualną zawodnika stanowi więc rozsądne rozwiązanie, które pozwala na rozwiązanie kontraktu przed zakończeniem jego obowiązywania.

Wartość rezydualna jest więc jednym z czynników, które wpływają na całkowitą wartość transferu zawodnika.

Jakie jest praktyczne zastosowanie wartości rezydualnej kontraktu?

Możemy wymienić kilka podstawowych powodów, dlaczego wartość „niezrealizowanego” kontraktu znalazła taką aprobatę w sportowym orzecznictwie oraz przepisach:

1. Obliczanie odszkodowania – wartość rezydualna jest sposobem na jego obliczenie po bezpodstawnym zerwaniu kontraktu przez zawodnika. Aczkolwiek wartość rezydualna nie da nam konkretnej kwoty, a jedynie przybliży nas do odpowiedzi na pytanie ile takie odszkodowanie może wynosić. Innym sposobem na obliczanie odszkodowania jest tzw. interes dodatni. Jednak zgodnie z polskimi przepisami odszkodowanie jest obliczane właśnie na podstawie wartości rezydualnej.
2. Zapobieganie nadużyciom – zapewnienie stabilności kontraktowej w obawie o ewentualne kary dyscyplinarne (np. zawieszenie w rozgrywkach) oraz konieczność zapłaty odszkodowania.
3. Aneksowanie kontraktów w czasie ich obowiązywania – kluby mogą negocjować dalsze warunki kontraktu z zawodnikiem, posługują się właśnie kryterium wartości rezydualnej kontraktu, który obowiązuje strony.
4. Określenie wartości transferu – jak już wyżej wspominaliśmy, wartość rezydualna jest jednym z czynników, które wpływają na wartość transferu zawodnika.

Orzecznictwo międzynarodowych sądów sportowych.

Mówiąc o transferach zawodników, nie da się nie wspomnieć o sprawie Bosmana przed TSUE. Mimo, że jego sprawa nie dotyczyła bezpośrednio wartości rezydualnej, to TSUE stwierdziło, że ograniczenia dotyczące transferów zawodników po wygaśnięciu kontraktu naruszały zasadę swobodnego przepływu pracowników w UE. Ten wyrok w dużej mierze przyczynił się do stosowania większej elastyczności w negocjacjach transferowych i zwiększył niezależność zawodników, wzmacniając ich pozycję na rynku.

Decyzji sądów sportowych, które uwzględniają czynnik wartości rezydualnej jest sporo. Inne orzeczenia, które zapadły na arenie międzynarodowej dotyczyły np. piłkarzy Andy’ego Webstera czy Gia Grigalava i problematyki wartości rezydualnej kontraktu. To dzięki takim sprawom toczącym się m.in. przed Międzynarodowym Trybunałem Arbitrażowym ds. Sportu (ang. CAS – Court of Arbitration for Sport), FIFA i inne organizacje wprowadziły do swoich przepisów regulacje dot. wartości rezydualnej.

Sprawa Webstera dotyczyła rozwiązania kontraktu z klubem Heart of Midlothian z jego winy dlatego, że zawodnik chciał przenieść się do klubu Wigan Athletic. Oczywiście klub, który miał być opuszczony przez zawodnika, domagał się z tego tytułu rekompensaty za pozostały okres obowiązywania kontraktu z piłkarzem. Heart of Midlothian domagał się wysokiego odszkodowania, które klub obliczał na podstawie różnicy między wartością starego oraz nowego kontraktu zawodnika.

Trybunał orzekł jednak, że najwłaściwszym kryterium, które należy zastosować przy określaniu poziomu odszkodowania należnego Hearts of Midlothian od zawodnika jest wynagrodzenie należne zawodnikowi z tytułu kontraktu piłkarskiego w dniu jej rozwiązania, które strony określiły właśnie jako wartość rezydualną kontraktu.

Sprawa piłkarza Gia Grigalava toczyła się przed Izbą ds. rozstrzygania sporów FIFA (ang. DRC, Dispute Resolution Chamber). Dotyczyła ona rozwiązania kontraktu pomiędzy zawodnikiem reprezentacji Gruzji, a cypryjskim klubem FC Pafos. Klub z wyspy Afrodyty dokonał jednostronnego rozwiązania kontraktu z zawodnikiem, bez uzasadnionej przyczyny. W związku z tym, DRC orzekło, że klub powinien zapłacić piłkarzowi zarówno zaległe należności, jak i odszkodowanie za rozwiązanie kontraktu w wysokości ustalonej na podstawie jego wartości rezydualnej.

Warto wspomnieć również, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem, jeżeli zawodnik przedwcześnie rozwiąże umowę bez uzasadnionej przyczyny lub poważnie naruszy swoje zobowiązania umowne tak, że klub może powołać się na uzasadnioną przyczynę rozwiązania umowy, DRC generalnie przyjmuje wartość rezydualną jako punkt wyjścia przy obliczaniu odszkodowania, które zawodnik ma zapłacić klubowi. DRC wychodzi z założenia, że wartość rezydualna jest wiarygodną podstawą do ustalenia wartości ekonomicznej, jaką usługi zawodnika stanowiły dla klubu.

W aktualnych przepisach FIFA odwołanie do pojęcia wartości rezydualnej możemy odnaleźć przede wszystkim w FIFA RSTP (ang. Regulations on the Status and Transfer of Players). Wspomniana jest ona w art. 17-18 Regulaminu i odnosi się w dużej mierze do wartości kontraktów, zmian przynależności klubowej i należnych odszkodowań w przypadku naruszenia stabilności kontraktowej. Zgodnie z polskimi przepisami, odszkodowanie ustalane jest w oparciu o wartość rezydualną. Przepisy mają odpowiednie zastosowanie zarówno w męskiej piłce nożnej, jak i piłce nożnej kobiet.

*** Jeżeli Ty lub Twój klub potrzebujecie pomocy prawnej przy kontraktach zawodników, zapraszamy do kontaktu z działem sportowym kancelarii – chętnie pomożemy! ***