Na co powinien zwrócić uwagę zawodnik niepełnoletni i jego rodzice podpisując umowę z agentem piłkarskim
Duża konkurencja na rynku agentów piłkarskich oraz rosnące z roku na rok kwoty transferowe zawodników niepełnoletnich sprawiają, iż cieszą się oni niesłabnącym zainteresowaniem ze strony agentów. Potwierdzeniem tego są choćby obrazki z meczów kadr juniorskich oraz meczów centralnych lig juniorskich, gdzie spotkać można wielu agentów lub skautów działających na ich rzecz. Obecność na meczu bywa też doskonałą okazją do podjęcia rozmów z rodzicami lub opiekunami prawnymi zawodnika. Należy bowiem pamiętać, iż nawiązanie współpracy i podpisanie umowy z zawodnikiem niepełnoletnim wymaga zgody i podpisu rodziców (na potrzeby niniejszego artykułu, użycie przez autora sformułowanie rodziców dotyczyć będzie wszelkich opiekunów prawnych zawodnika nieletniego). W niniejszej publikacji wskażemy na co uwagę zwrócić powinni piłkarze u-18 i ich rodzice.
Przepisy PZPN dotyczące agentów piłkarskich
Wprowadzone w 2015 roku przepisy dotyczące agentów stanowiły swoistą deregulację tego zawodu, ułatwiając znacznie dostęp do omawianego zawodu. Działalność agencyjną, a właściwie pośrednika transakcyjnego bo tak nazywany jest agent piłkarski zgodnie z przepisami PZPN, można było podjąć niemal „z marszu” wykupując ubezpieczenie OC i dokonując zgłoszenia do odpowiedniego systemu rejestracyjnego pośredników transakcyjnych prowadzonego przez Polski Związek Piłki Nożnej. Wspomniane przepisy wprowadziły jednak istotne ograniczenie w relacjach pomiędzy pośrednikiem a piłkarzem u-18. Mocą omawianych przepisów agencja nie może pobierać jakiegokolwiek wynagrodzenia na podstawie umowy pośrednictwa zawartej z zawodnikiem nieletnim. Dotyczy to zarówno prowizji od samego zawodnika, jak również pobierania jakiegokolwiek wynagrodzenia w związku z transferem zawodnika.
Mimo iż naruszenie tego zakazu zagrożone jest odpowiedzialnością dyscyplinarną można było spotkać się z przypadkami jego naruszenia w branży. Przywołać można choćby głośną medialnie sprawę z Grzegorzem Rasiakiem i Koroną Kielce, o której pisaliśmy w 2019 roku[1].
Nowe przepisy FIFA dotyczące agentów piłkarskich
Pod koniec 2022 roku FIFA uchwaliła nowe przepisy dotyczące agentów piłkarskich, które wchodzić będą w życie stopniowo w roku 2023. Nowe regulacje wprowadzone przez międzynarodową federację piłki nożnej stanowią powrót do rozwiązania sprzed 2015 roku, kiedy każda kandydat chcący zostać agentem piłkarskim musiała zdać egzamin przygotowany przez FIFA i PZPN co z kolei pozwalało uzyskać licencję. Jakie warunki obecnie należy spełnić, by zostać agentem piłkarskim pisaliśmy we wcześniejszej publikacji[2].
Na co należy zwrócić uwagę w nowych przepisach FIFA z punktu widzenia zawodnika nieletniego?
Przede wszystkim agent może podpisać umowę pośrednictwa z zawodnikiem i jego rodzicami nie wcześniej niż na 6 miesięcy przed datą kiedy będzie mógł on podpisać swój pierwszy kontrakt profesjonalny. Zgodnie z przepisami obowiązującymi w Polsce, jest to data 15 urodzin zawodnika. Innymi słowy, zawarcie umowy z pośrednikiem transakcyjnym w Polsce możliwe będzie na pół roku przed ukończeniem przez zawodnika 15 roku życia. Co ważne, agent będzie mógł podjąć rozmowy z zawodnikiem niepełnoletnim dopiero po uzyskaniu wcześniejszej pisemnej zgody rodziców.
FIFA nieco łagodniej podeszła do tematu wynagradzania agentów niż obecne przepisy PZPN. Co do zasady pośrednik transakcyjny może uzyskać swoją prowizję, ale wyłącznie w przypadku, gdy piłkarz podpisuje swój pierwszy lub kolejny kontrakt profesjonalny (póki piłkarz jest amatorem pobieranie prowizji jest nieuprawnione). Póki co nie wiemy jak do omawianego zagadnienia podejdzie PZPN. Wprowadzone przez Międzynarodową federację Piłki Nożnej zasady dotyczą transakcji i kontraktów o charakterze międzynarodowym.
Regulacje na poziomie krajowym to domena PZPN, który będzie musiał dostosować aktualne przepisy do regulacji światowej federacji piłkarskiej. Co warto podkreślić, PZPN będzie mógł wprowadzić regulacje bardziej rygorystyczne niż FIFA, np. poprzez zachowanie całkowitego zakazu zarabiania przez pośredników w związku z reprezentowaniem niepełnoletnich.
Poza wspomnianymi wymogami, agent piłkarski reprezentujący piłkarza niepełnoletniego zobowiązany jest dokształcać się w ramach wprowadzonego przez FIFA programu Continuing Professional Development (CPD). Szkolenie w ramach programu CPD obejmować winno tematykę dotyczącą reprezentowania piłkarzy u-18. Dodatkowo agent piłkarski powinien dokształcić w zakresie zasad zatrudnienia w kraju, gdzie zawodnik podpisać ma umowę.
Na co zwrócić uwagę w praktyce przy podpisaniu kontraktu z agencją
Agenci piłkarscy w przeróżny sposób próbują zdobyć zaufanie młodych piłkarzy i ich rodziców. Przedstawiając korzyści płynące ze współpracy z agencją oferują korzyści doraźne, np. umowy sponsorskie z dostawcami sprzętu sportowego, opiekę medyczną, fizjoterapeutyczną czy prawną, czy też niewymierne, w szczególności powołując się na swoje doświadczenie zdobyte przy okazji obsługi znanych zawodników o ugruntowanej pozycji w świecie futbolu. Podpisanie umowy pośrednictwa z młodymi zawodnikami traktują oni, jak swego rodzaju inwestycję w przyszłość.
Początkowa faza współpracy traktowana jest jako możliwość zbudowania relacji z piłkarzem oraz jego rodzicami. Należy jednak pamiętać, że umowa agencyjna jest umową zaufania, piłkarz młodociany powierza pośrednikowi swoją karierę. Jedna z pułapek, w którą wpadają piłkarze to temat rozliczeń z pośrednikiem. Powszechną praktyką rynku jest, że agenci oferują brak pobierania wynagrodzenia od zawodnika za swoje usługi.
Korzyść jest jednak pozorna. Najczęściej kluby podpisując umowę z zawodnikiem mają na niego przeznaczony określony budżet. W rezultacie, prowizja wypłacana agentowi umniejsza wynagrodzenia, które uzyskać może sam zawodnik za grę w piłkę.
Wspomnianą praktykę ukrócić mają nowe regulacje światowej federacji piłkarska dotyczące zasad wynagradzania agentów piłkarskich; wszelkie rozliczenia z agentami mają być prowadzone za pośrednictwem fifowskiego systemu tzw. Clearing House. Szerzej o tym piszemy w innym artykule[3].
Dodatkowo zgodnie w aktualnym stanie prawnym, agent reprezentujący dwie strony (mający umowę z zawodnikiem i klubem) powinien uzyskać wcześniej pisemną zgodę od obu stron na podwójną reprezentację. Jest to o tyle istotne, iż działanie w imieniu dwóch stron transakcji może rodzić ryzyko konfliktu interesów.
Agent reprezentujący klub odstępujący zainteresowany będzie wynegocjowaniem jak najwyżej kwoty transferowej, co może odbyć się kosztem wynagrodzenia, na jakie będzie mógł liczyć piłkarz w nowym klubie. Dlatego z punktu widzenia zawodnika kluczowe jest, by zapewnić sobie możliwość żądania od agenta ujawnienia wszelkich rozliczeń i dokumentów zawartych w związku z popisaniem przez tego zawodnika kontraktu lub transferem takie zawodnika. Obecnie uprawnienie to stronie zawodnika zostało wprost wskazane w nowych przepisach fifowskich, istotne jest, by odpowiednio uregulować konsekwencje naruszenia tego obowiązku przez agenta.
Wyłączność agenta i konsekwencje jej naruszenia
Kluczowe dla agenta z prawnego punktu widzenia jest zagwarantowanie sobie wyłączności na reprezentowanie interesów zawodnika. Zgodnie z powszechnie funkcjonującymi obecnie na rynku postanowieniami umownymi, agenci oczekują uprawnienia do wyłącznego reprezentowania interesów zawodnika pod groźbą kary umownej. W rezultacie, w sytuacji gdy agent nie wywiązuje się ze swojej umowy lub robi to nienależycie (nie poszukuje klubu dla zawodnika, robi to niestaranie lub nierzetelnie prowadzi negocjacje do) piłkarz ma związane ręce i musi działać z pośrednikiem.
Zgodnie z nowymi przepisami, agent nie będzie mógł w żaden sposób ograniczyć uprawnienia do działania przez zawodnika samodzielnie (za działanie samodzielne niedopuszczalne będą również kary umowne). W takiej sytuacji agent będzie mógł liczyć na swoje wynagrodzenie, jeżeli udowodni, że przyczynił się do zawarcia danej transakcji lub wynegocjowania umowy. Wyłączność do reprezentowania może być jednak dowolnie modyfikowana i nie musi dotyczyć wyłącznie przypadków samodzielnego działania, tj. dopuszczalne jest wprowadzanie ograniczeń geograficznych, czasowych, na określone ligi, kluby itp.
Wprowadzone w ostatnim czasie przez światową federację piłkarską zmiany w przepisach, rezygnacja z systemu rejestrowego na rzecz systemu licencyjnego i zwiększenie kontroli nad działalnością agentów, jest krokiem w dobrym kierunku. Praktyka pokaże jednak, na ile będą to skuteczne rozwiązania i pozwolą poradzić sobie z problemami najpopularniejszego sportu świata.
[1] http://wrdcxdb.cluster028.hosting.ovh.net/co-grozi-rasiakowi/
[2] http://wrdcxdb.cluster028.hosting.ovh.net/agent-pilkarski-w-nowych-przepisach-fifa/
[3] http://wrdcxdb.cluster028.hosting.ovh.net/ile-pilkarze-zaplaca-agentom-pilkarskim-nowe-przepisy-fifa/