Jak uzyskać rekompensatę, gdy dłużnik nie zapłacił faktury na czas?
W naszym poprzednim wpisie serii dotyczącej skutecznej windykacji szczegółowo omówiliśmy kwestię odsetek za opóźnienie w transakcjach handlowych <link>. Wyjaśniliśmy, że dla wierzyciela jest to forma rekompensaty za zwłokę w uiszczeniu należności przez dłużnika, zaś dla dłużnika odsetki stanowią sankcję za nieterminowe uregulowanie płatności. Podobną funkcję w relacjach B2B pełni rekompensata za koszty odzyskiwania należności.
Czym jest rekompensata za koszty odzyskiwania należności?
Rekompensata za koszty odzyskiwania należności to nic innego, jak określona odgórnie kwota należna przedsiębiorcy, który nie otrzymuje na czas należności za towary lub usługi. Ma ona skompensować koszty podejmowanych przez wierzyciela własnych działań mających na celu odzyskanie zaległej należności.
Co istotne, rekompensata należna jest wierzycielowi z tytułu samego faktu opóźnienia w zapłacie. Nie jest ona w żaden sposób uzależniona od poniesienia przez wierzyciela jakichkolwiek kosztów związanych z odzyskiwaniem należności. Jeżeli zatem wierzyciel wezwał dłużnika do zapłaty i wniósł przeciwko niemu powództwo samodzielnie, nie korzystając przy tym z pomocy profesjonalnego prawnika czy firmy windykacyjnej, to i tak ma roszczenie o zapłatę rekompensaty za koszty odzyskiwania należności.
Zapłaty zryczałtowanej rekompensaty za koszty odzyskiwania należności może dochodzić każdy wierzyciel, który spełnił swoje świadczenia i nie otrzymał za nie zapłaty w ustalonym terminie. Warunkiem koniecznym jest, aby umowa była zawarta między przedsiębiorcami. Wynika z tego, że przedsiębiorca dochodzący zapłaty ceny za towar od konsumenta nie będzie miał uprawnienia do dochodzenia od niego kwoty rekompensaty.
Instytucja rekompensaty ma zatem praktyczne zastosowanie każdorazowo, gdy obie strony transakcji – zarówno wierzyciel i dłużnik, są przedsiębiorcami, a dług powstał w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej.
Jaki cel ma rekompensata za koszty odzyskiwania należności?
Rekompensata ma przede wszystkim stanowić dolegliwość dla dłużnika, który nie realizuje terminowo swoich zobowiązań – rekompensata ma zatem podobny charakter jak odsetki.
Jak uzyskać rekompensatę?
Roszczenie o zapłatę należności z tytułu rekompensaty za koszty odzyskiwania należności powstaje i staje się wymagalne bez konieczności odrębnego wezwania do jego zapłaty. Wymagalność roszczenia powstaje już z chwilą popadnięcia przez dłużnika w opóźnienie w zapłacie bez konieczności odrębnego informowania dłużnika o opóźnieniu czy wzywania do zapłaty.
W praktyce jednak wierzyciele zmuszeni są upominać się o rekompensatę do dłużnika, gdyż dłużnicy z własnej inicjatywy niemalże nigdy nie uiszczają tej należności. Gdy mimo wezwania do zapłaty dłużnik nie uiści należnych kwot, wierzyciel może dochodzić ich na drodze sądowej poprzez złożenie do sądu pozwu o zapłatę.
Jeśli dłużnik oprócz rekompensaty, nie zapłaci wierzycielowi także należności głównej i odsetek, wierzyciel może dochodzić wszystkich tych trzech należności jednym pozwem, bez konieczności rozbijania ich na odrębne powództwa.
Ile wynosi rekompensata i jak ją wyliczyć?
Rekompensata za koszty odzyskiwania należności to zawsze stała kwota wyrażona w euro, uzależniona od wartości świadczenia głównego, czyli kwoty, którą winien jest nam dłużnik. Wynosi ona odpowiednio:
- 40 euro – gdy wartość świadczenia pieniężnego nie przekracza 5000 złotych;
- 70 euro – gdy wartość świadczenia pieniężnego jest wyższa niż 5000 złotych, ale niższa niż 50 000 złotych;
- 100 euro – gdy wartość świadczenia pieniężnego jest równa lub wyższa od 50 000 złotych.
Równowartość kwoty rekompensaty, czyli odpowiednio 40, 70 i 100 €, jest ustalana przy zastosowaniu średniego kursu euro ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski ostatniego dnia roboczego miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym świadczenie pieniężne stało się wymagalne.
W związku z powyższym wierzyciel chcąc wezwać dłużnika do zapłaty rekompensaty lub dochodzić kwoty rekompensaty na drodze sądowej, powinien kwotę w walucie euro przeliczyć na złoty polski przy zastosowaniu średniego kursu euro ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski ostatniego dnia roboczego miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym świadczenie pieniężne stało się wymagalne.
Rekompensata należna jest wierzycielowi, który wypełnił swoje zobowiązania w odniesieniu do każdej płatności, która nie została dokonana w terminie w ramach wynagrodzenia za transakcję handlową wyrażoną w fakturze lub innym równoważnym wezwaniu do zapłaty. Ma to zastosowanie również do sytuacji, gdy opóźnienie dotyczy kilku płatności stanowiących wynagrodzenie za kolejne dostawy towarów lub świadczenia usług realizowane w wykonaniu jednej, tej samej umowy między przedsiębiorcami.
Aby rozjaśnić nieco sposób wyliczenia rekompensaty, posłużmy się przykładem:
Przedsiębiorca A 1 lutego 2023 r. zakupił od przedsiębiorcy B meble na łączną kwotę 4955 zł. Termin zapłaty faktury wynosił 14 dni. Kupujący mimo otrzymania towaru, nie opłacił faktury w terminie. Przedsiębiorca A niecały miesiąc później postanowił wystosować do niego wezwanie do zapłaty, w którym wezwał do zapłaty należności głównej, odsetek za opóźnienie w transakcjach handlowych (o odsetkach piszemy tutaj) oraz rekompensaty za koszty odzyskiwania należności. Jak poprawnie powinien wyliczyć wysokość rekompensaty?
- Sprawdzamy, w jakim przedziale mieści się wymagalna kwota. W naszym przykładzie kwota 4955 zł mieści się jeszcze w pierwszym przedziale, gdyż wartość świadczenia pieniężnego nie przekracza 5000 złotych. W związku z tym rekompensata, którą bierzemy pod uwagę do wyliczeń to 40 €.
- Sprawdzamy, kiedy nasze roszczenie stało się wymagalne. Faktura została wystawiona 1 lutego 2023 r., termin płatności określono na 14 dni, zatem roszczenie stało się wymagalne 16 lutego 2023 r.
- Kwotę w euro przeliczamy według średniego kursu euro ogłoszonego przez NBP ostatniego dnia roboczego miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym świadczenie pieniężne stało się wymagalne. Wymagalność nastąpiła w lutym, zatem ostatnim dniem roboczym miesiąca poprzedzającego luty 2023 r. był dzień 31 stycznia. W związku z tym kwotę 40 € przeliczamy według średniego kursu euro ogłoszonego przez NBP na dzień 31 stycznia 2023 r. Kurs ten wynosił 4,7089.
- 40 € mnożymy przez 4,7089.
Kwota rekompensaty w naszym przykładzie wyniosła 188,36 zł.
Średni kurs euro ogłoszony przez Narodowy Bank Polski najłatwiej sprawdzić na oficjalnej stronie NBP: https://nbp.pl/statystyka-i-sprawozdawczosc/kursy/archiwum-kursow-srednich-tabela-a/
Rekompensata a odsetki – czy trzeba między nimi wybierać?
Roszczenie o rekompensatę za koszty odzyskiwania należności jest niezależne od roszczenia o odsetki. W związku z tym, gdy obiema stronami transakcji są przedsiębiorcy, w przypadku zwłoki wierzyciel ma prawo dochodzić od dłużnika należności głównej, rekompensaty za koszty odzyskiwania należności oraz odsetek za opóźnienie w transakcjach handlowych.
Co w sytuacji, gdy koszty windykacji przekraczają kwotę rekompensaty?
Wielu dłużników decyduje się powierzyć proces windykacji długu profesjonalnym podmiotom. Niejednokrotnie koszty usługi prawnej przewyższają zryczałtowaną kwotę rekompensaty wynikającą z Ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych. Ustawodawca przewidział rozwiązanie również i na taką okoliczność.
Zgodnie bowiem z art. 10 ust. 2 wspomnianej ustawy, oprócz określonych ryczałtowo kwot (40,70 i 100 €) wierzycielowi przysługuje również zwrot, w uzasadnionej wysokości, poniesionych kosztów odzyskiwania należności przewyższających tę kwotę. Mowa tutaj o wszelkich rozsądnych kosztach odzyskiwania należności, w szczególności będą to koszty poniesione w związku ze skorzystaniem z usług prawnika lub firmy windykacyjnej.
W razie żądania w procesie kosztów przewyższających przyznany ustawą ryczałt, wierzyciel zobowiązany jest wykazać celowość działań, których podjęcie spowodowało przekroczenie zryczałtowanej kwoty rekompensaty. Sąd rozpatrujący sprawę dokonuje każdorazowo oceny, czy czynności windykacyjne podejmowane przeciwko dłużnikowi miały faktycznie celowy charakter i były uzasadnione. Punktem wyjścia dla oceny rozsądności i zasadności rekompensaty związanej z kosztami usługi profesjonalnego pełnomocnika lub firmy windykacyjnej powinno być odniesienie wynagrodzenia wypłaconego przez wierzyciela do rynkowych stawek przyjmowanych przy świadczeniu usług windykacyjnych dla danego typu wierzytelności. Trzeba zatem zaznaczyć, że nie każdy poniesiony koszt zostanie wierzycielowi zrekompensowany.
Z powyższego wynika, że – w przeciwieństwie do zryczałtowanej kwoty rekompensaty – warunkiem zwrotu kosztów przewyższających kwotę rekompensaty jest faktyczne podjęcie przez wierzyciela uzasadnionych czynności zmierzających do odzyskania należności i poniesienie przy tym wymiernej szkody.
Przedawnienie
Termin przedawnienia roszczenia o rekompensatę wynika z art. 118 Kodeksu cywilnego który stanowi, że jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi sześć lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – trzy lata. Jednakże koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata.
Roszczenie o rekompensatę przedawnia się zatem z upływem 3 lat, na koniec roku kalendarzowego.
Skuteczna windykacja b2b
Zapraszamy do kontaktu i zapoznania się z naszymi pozostałymi publikacjami na temat windykacji:
- Wezwanie do zapłaty – pierwszy krok do skutecznej windykacji długu https://www.mkpartner.com.pl/wezwanie-do-zaplaty-pierwszy-krok-do-skutecznej-windykacji-dlugu/
- Odsetki za opóźnienie w transakcjach handlowych https://mkpartner.com.pl/odsetki-za-opoznienie-w-transakcjach-handlowych/
Po więcej treści zapraszamy na nasze profile w mediach społecznościowych: