Rozliczenie pracownika oddelegowanego w zakresie podatku dochodowego
W poprzednim wpisie poruszyliśmy kwestię rozliczenia pracownika oddelegowanego w zakresie składek ZUS. Dziś odpowiemy na najczęściej zadawane pytania w temacie rozliczeń w kontekście podatkowym. Z artykułu dowiesz się m.in. jak ustalić rezydencję podatkową pracownika oraz jakie są metody unikania podwójnego opodatkowania.
Czym jest oddelegowanie i dlaczego nie można go mylić z delegacją?
Na wstępie należy przypomnieć czym jest oddelegowanie i czym różni się od delegacji, z którą tak często jest mylone.
Z oddelegowaniem mamy do czynienia wówczas, gdy dochodzi do czasowej zmiany miejsca świadczenia pracy. Wiąże się z dłuższym świadczeniem pracy w innym miejscu niż to, które zostało określone w umowie o pracę, przez pewien określony z góry czas. Innymi słowy – na czas oddelegowania pracodawca zmienia pracownikowi miejsce świadczenia pracy.
Z kolei delegacja (podróż służbowa) to wyjazd pracownika poza miejscowość, w której znajduje się siedziba pracodawcy lub stałe miejsce wykonywania pracy, w celu realizacji obowiązków służbowych. Nie wymaga ona zmiany miejsca świadczenia pracy w umowie. Ma charakter incydentalny, tymczasowy i co do zasady krótkotrwały – nie zakłada bowiem permanentnego świadczenia pracy w innej miejscowości albo poza granicami kraju. Podróż taka odbywa się na wyraźne polecenie pracodawcy.
Pracownik przebywający w delegacji (podróży służbowej) ma uprawnienie do dodatkowych świadczeń na pokrycie kosztów związanych z podróżą służbową (m.in. dieta, zwrot kosztów przejazdów czy noclegów). Pracownik oddelegowany nie posiada takich uprawnień, a nadto podlega on innym zasadom w zakresie odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne oraz opodatkowania.
Ustalenie rezydencji podatkowej przy oddelegowaniu
Omawiając kwestię pracownika oddelegowanego w zakresie podatku dochodowego należy zacząć od ustalenia rezydencji podatkowej pracownika, czyli miejsca, w którym podlega się obowiązkowi podatkowemu oraz sprawdzenia, czy z państwem oddelegowania została zawarta umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania.
Osoba fizyczna mająca miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej, podlega w tym państwie obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów). Jest to tzw. nieograniczony obowiązek podatkowy. Osobę taką nazywamy polskim rezydentem podatkowym.
Rezydentem podatkowym w Polsce jest osoba, która:
- przebywa na terenie Polski w danym roku podatkowym dłużej niż 183 dni (pobyt nie musi być ciągły) lub
- posiada w Polsce centrum interesów osobistych lub gospodarczych.
Posiadanie w danym państwie centrum interesów życiowych oznacza, że mimo dłuższego wyjazdu pracownik pozostaje bardziej powiązany osobiście i ekonomicznie z Polską, niż krajem wykonywania pracy, m.in. w związku z miejscem przebywania najbliższej rodziny, znajomych, majątku pracownika, źródeł dochodów etc.). Aby spełniać warunki polskiej rezydencji podatkowej, wystarczy spełnienie jednego z dwóch powyższych warunków.
Unikanie podwójnego opodatkowania
Co do zasady, gdy oddelegowanie trwa krócej niż 183 dni w roku lub centrum interesów życiowych pracownika pozostanie w Polsce, pracownik pozostaje polskim rezydentem podatkowym i podlega w Polsce opodatkowaniu od całości swoich dochodów bez względu na to, gdzie dochód został wypracowany. Może jednak okazać się, że praca świadczona za granicą w ramach oddelegowania będzie musiała zostać opodatkowana najpierw za granicą (zgodnie z postanowieniami umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania z danym krajem oraz przepisami lokalnymi), a następnie rozliczona w Polsce (np. ww. metodą wyłączenia z progresją lub kredytu podatkowego).
Polska podpisała umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania z ponad 90 krajami, m.in. z Niemcami czy Austrią. Umowy te ułatwiają ustalenie właściwiej rezydencji podatkowej m.in. pracownika, zatem kwestia rozliczenia podatków w razie pracy w tych państwach nie jest problematyczna. Określają one w szczególności właściwą metodę unikania podwójnego opodatkowania.
Metod unikania podwójnego opodatkowania jest wiele, jednak w umowach zawartych z Polską stosowane są dwie metody: metoda wyłączenia z progresją (dochód zagraniczny jest wyłączony z opodatkowania w Polsce, ale ma wpływ na większą, efektywną stawkę podatkową względem dochodu polskiego) oraz metoda proporcjonalnego odliczenia (podatek zapłacony za granicą jest odpowiednio odliczany od podatku należnego w Polsce).
Na przykład w Niemczech obowiązująca jest metoda wyłączenia z progresją. Przy tej metodzie dochód osiągnięty za granicą zwolniony jest z opodatkowania. Wpływa on jednak na obliczanie stawki podatku, zgodnie z którą opodatkowany zostanie dochód uzyskany w Polsce na terenie danego roku podatkowego. Jeżeli w Polsce nie zostanie osiągnięty żaden dochód, wówczas nie powstanie tu również żadne zobowiązanie podatkowe.
Co w sytuacji, gdy nie ma umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania?
W przypadku, gdy dochód został uzyskany i opodatkowany w państwie, z którym Polska nie zawarła umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, stosowana jest metoda proporcjonalnego odliczenia (tzw. metoda kredytu podatkowego).
Podsumowanie
Chcąc ustalić prawidłową metodę unikania podwójnego opodatkowania konieczne jest ustalenie kraju rezydencji podatkowej. Ustalenie właściwej rezydencji podatkowej określane jest na podstawie kryterium miejsca zamieszkania. Miejsce zamieszkania ustalane jest z kolei w oparciu o kryterium czasu pobytu w kraju lub ośrodka interesów życiowych. Są one niezależne od siebie – aby spełniać warunki polskiej rezydencji podatkowej wystarczy spełnienie jednego z nich.
Kolejno należy sprawdzić, czy z państwem, do którego pracownik jest oddelegowany Polska zawarła umowę o unikaniu podwójnego opodatkowania. Jeżeli tak – wówczas należy sprawdzić, jaką metodą należy posłużyć się przy obliczaniu podatku. Jeśli umowa taka nie została zawarta, wtedy obowiązuje metoda proporcjonalnego odliczenia.
Zachęcamy do zapoznania się z wpisem dotyczącym rozliczenia pracownika oddelegowanego w zakresie składek ZUS: <link>